|
OEA/Ser.L/V/II.110 MARANDU
MBOHAPYHA
DERECHO HUMANO PY’AMONGETA
IPAHAPEGUA
Opávo
ko marandu, CIDH he’i porâse jevy ko’â mba’e: 1.
Comisión Interamericana ohechakuaa, jepevémo ne’îra oiporâ léikuera
ha heta oiporuséva mbarete vai, tetâ Paraguái oñeha’âha omopyatâ haguâ
democracia tetâpýpe. Upéicha rupi la Comisión ogueromandu’a jevy, pe
democracia representativa ndaikatuiha omboyke upe ñe’ê, Convención
Americana voi he’i va’ekue oñepyrûvo atyguasu: “Yvypóra maymáva oñeñandu
haguâ libre ha oiko haguâ kyhyje ha jehasa asy’ÿre, oñemoî mante va’erâ
condición, opavave persona ohupyty haguâ derecho económico, social ha
cultural oguerekóva, ha avei derecho oguerekóva oparticipávo sociedad civil
ha políticape”. 2.
CIDH ohecha porâ oñemoinge haguére derecho humáno favórpegua
Leiguasu ha avei ambue leikuéra ryepýpe; avei Paraguái omoneî haguére,
haimete opavave documento oguenohêva derecho humáno rehegua, umi atyguasu oikóva
ñane Américape. Ha omomba’eguasu oñemoî haguére oficina ha empleado
omba’apotee va’erâ tema derecho humáno rehe, taha’e Poder Ejecutivo,
Congreso ha Juez ruvichakuéra apytépe, ha oñemoî haguére ñe’êjojápe
ko’â mbohapy Poder, he’ívo ojapotaha hikuái peteî Plan Nacional, oñangareko
ha omokyre’ÿ haguâ Derecho Humano tetâpýre. CIDH ombotuicha ONG kuéra
omba’apo haguére oñangareko ha omombarete haguâ derecho humano
Paraguaipýre. 3.
Comisión Interamericana, ohecha tuichaháicha oîha heta mba’e ojokóva
ohupytyve haguâ derecho humano mayma tetâyguápe, ha ko’âva ha’e umi ñepysanga
guasu: impunidad térâ tembiapo vai opytáva castigo’ÿre, corrupción, ha’éva
monda guasu ha pobreza, he’iséva mboriahu oñuâva tetâpy. CIDH
ogueromandu’a jevy avei ne’îraha oñemoî Defensor del Pueblo, jepémo
Leiguasu pyahu, upe 1992 guivéma he’i oî va’erâha ko Defensor. Comisión
he’i jevyevy ndojeporavói rupi Defensor del Pueblo, péva ha’eha peteî
falta tuicháva ha ojokóva imbareteve haguâ democracia tetâpýpe; avei ko
mba’e ohechauka oñemboykeha Constitución, ha ko’â mba’e ndaikatúi márô
ñamoneî. Pévare CIDH tuicha ojepy’apy ohechávo, oikóma rangue ndoikói ko
tembiapo, ha oñemboykévo Defensor del Pueblo nombramiento, oñemboty tape
ikatumo’â haguâ mbareteve oñedefende derecho humano ko Paraguáipe, oikóma
haguéicha añete ambue tetâme. CIDH aipórô he’i jo’a Estado paraguáyope
ocumpli haguâ Constitución ha’evoi omoî va’ekue; pya’e ha voi, toîma
Defensor del Pueblo ko tetâme. 4.
Comisión ojerure Estado paraguáyope ombopya’e haguâ tembiapo ikatu
haguâ ipyatâ democracia ha opavavépe ohupyty derecho humano Paraguáipe;
tenonderâite Comisión Interamericana ojerure Estádope, pya’e omoî haguâ
en práctica umi recomendación ombohasáva chupe ko informe rupive. Ha
ojehekávo solución umi problémape, hi’â va’erâ ojeguereko en cuenta
idea ha propuesta oguerekóva organización no gubernamental ha avei opinión
omboguejýva opavave tetâygua. CIDH oikotevê Estado paraguayo pytyvô, taha’épa
omombarete, oñangareko, térâ oñomongeta haguâ derecho humano rehe, ikatu
haguâ ojejuhu solución umi problema omokangýva derecho humánope.
|